Antropología Marítima y Áreas Protegidasperspectivas dialécticas
- 1 Instituto Universitario de Investigación Social y Turismo (ISTUR)
ISSN: 1131-558X, 1988-2831
Year of publication: 2024
Issue Title: Monográfico: Naturalezas institucionalizadas: una aproximación a modelos y gestión de la conservación
Volume: 33
Issue: 2
Pages: 219-231
Type: Article
More publications in: Revista de antropología social
Abstract
Maritime Anthropology, beyond the accumulation and consolidation of knowledge, currently deals with various processes and problems that occur in coastal spaces, including strategies for protecting marine resources, from an applied and committed perspective. On the other hand, far from mere technical solutions, marine protected areas have opened a field of work and reflection for the subdiscipline in dialectics between different human groups, policies, and management dynamics. This paper analyzes the relationship between Maritime Anthropology and the consolidation of marine protection figures in our country, considering the development of marine protected areas during the last forty years and the recent areas of discussion and social and academic participation.
Bibliographic References
- Acheson, James M. (1981). “Anthropology of fishing”. Annual Review of Anthropology, 10: 275-316.
- Aguilar Villanueva, Luis, F. (2014). “Las dimensiones y los niveles de gobernanza.” Cuadernos de gobierno y administración pública, 1(1), 11. doi: https://doi.org/10.5209/rev_CGAP.2014.v1.n1.45156
- Aldrich, Daniel P. (2012). Building Resilience: Social Capital in Post-Disaster Recovery. Chicago: University of Chicago Press.
- Alegret, Juan L. (1989). "La antropología marítima como campo de investigación de la antropología social". Agricultura y Sociedad, 52: 119-142
- Aswani, Shankar (2020). “New Directions in Maritime and Fisheries Anthropology”. American Anthropologist, 122(3):473-486. doi: https://doi.org/10.1111/aman.13380
- Benzo Navarro, Maíta (2019). Manual práctico para la puesta en funcionamiento de las ecoáreas. El proyecto para un litoral canario sostenible de todas para todos. De la Cruz Modino, Raquel y González Pérez, José, A. (eds). Universidad de La Laguna, Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Dirección General de Ordenación y Promoción Turística del Gobierno de Canarias. La Laguna (Santa Cruz de Tenerife). Disponible en http://hdl.handle.net/10553/123303 [Consulta: 24-6-2024].
- Breton, Yvan; López Estrada, Eduardo (1989). Ciencias Sociales y desarrollo de las pesquerías: Modelos y métodos aplicados al caso de México. México: Instituto Nacional de Antropología e Historia.
- Brown, Richard H. (2024). “Dialéctica y estructura en la teoría sociológica. La búsqueda de un método lógico”. Revista Española de Investigaciones Sociológicas, 37, 7–39. https://doi.org/10.5477/cis/reis.37.7
- Casteel, Richard W.; Quimpy, George (1975). Maritime Adaptations of the Pacific. World Anthropology. Mouton & Co., Netherlands.
- Chuenpagdee, Ratana; Jentoft, Svein (2007). “Step zero for fisheries co-management: What precedes implementation”. Marine Policy, 31 (6): 657-668 doi: https://doi.org/10.1016/j.marpol.2007.03.013
- Chuenpagdee, Ratana; Pascual-Fernández, José J.; Szeliánszky, Emmese; et al. (2013). “Marine protected areas: Re-thinking their inception”. Marine Policy, 39(1), 234–240 doi: https://doi.org/10.1016/j.marpol.2012.10.016
- Chuenpagdee, Ratana; De la Cruz Modino, Raquel; Barragán-Paladines, María J.; et al. (2020). “Governing from images: marine protected areas as case illustrations”. Journal for Nature Conservation, 53: 125756 doi: https://doi.org/10.1016/j.jnc.2019.125756
- Cinner, Joshua; Fuentes, Mariana M.P.B.; Randriamahazo, Herilala. (2009). “Exploring social resilience in Madagascar’s marine protected areas”. Ecology and Society, 14 (1): 41.
- De la Cruz Modino, Raquel (2011). Turismo, pesca y gestión de recursos: las aportaciones de La Restinga y L ́Estartit. Ministerio de Educación, Cultura y Deportes.
- De la Cruz Modino, Raquel; Pascual Fernández, José J. (2010). “Scientists, Decision Makers, Tourists, and Artisanal Fishers: The Case of La Gomera Marine Reserve, Canary Islands, Spain.” Coastal Zone Asia Pacific Conference & World Small-Scale Fisheries Congress. Bankok, Thailand, 17-22 October, 2010. Disponible en https://www.researchgate.net/publication/317380420_Scientists_Decision_Makers_Tourists_and_Artisanal_Fishers_The_Case_of_La_Gomera_Marine_Reserve_Canary_Islands_Spain [Consulta: 24, 6, 2024].
- −(2011). 30 Años de protección: turismo y pesca en las Illes Medes. Fundació Promediterrània per a la Conservació, l’Estudi i la Difusió del Patrimoni Marítim.
- −(2013). “¿Áreas marinas protegidas para mejorar la gobernabilidad local? El caso de la reserva marina de La Restinga”. Revista Andaluza de Antropología, 4: 10-32
- De la Cruz Modino, Raquel; Piñeiro-Corbeira, Cristina; Gutiérrez-Barroso, Josué; et al. (2022) “Small but strong: Socioeconomic and ecological resilience of a small European fishing community affected by a submarine volcanic eruption”. Ocean and Coastal Management, 223: 106124 doi: https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2022.106124
- Cortés Vázquez, José A.; dos Santos Martins, Humberto M.; Mendes, Paulo (2020). “Antropología y cambio climático: recorridos, temáticas y propuestas”. Disparidades. Revista de Antropología, 75(2): e015 doi: htps://doi.org/10.3989/dra.2020.015
- Fernández, Daniel; Burgos, Andrés (2014). “Áreas Marinas Protegidas: contexto español y el caso de Os Miñarzos” Letras verdes. Revista Latinoamericana de Estudios Socioambientales, 15: 30–54.
- Florido del Corral, David; Abbot, Mar (2023). “The Marine Reserve of Fishing Interest at Cape Roche (Conil, Spain): transdisciplinarity and academic challenges of a conflictive process”, en Vera Kospel y Silvia Gómez (eds.) Knowledge Co-Production for Sustainable Seas –Reflections on Transdisciplinarity in Times of an Ocean in Crisis. Routledge, 225-245
- Franquesa, Ramon (2005). Las Cofradías en España. Papel económico y cambios estructurales. Documents de Treball Càtedra d`Estudis Marítims i Museu de la Pesca.
- Folke, Carl; Colding, Johan; Berkes, Fikret (2003). “Synthesis: Building resilience and adaptive capacity in social-ecological systems”, en Fikret Berkes, Johan Colding y Carl Folke (eds). Navigating social-ecological systems: Building resilience for complexity and change. Cambridge University Press, 352–387.
- García Allut, José Antonio (1998). “Antropoloxía da pesca en Galicia”, en Fernández-Casanova, C. (Coord.) Historia da pesca en Galicia, 207-280
- Galván Tudela, José Alberto (1982). “Aspectos sociológicos de las comunidades pesqueras canarias”, en VV.AA. (Ed.), II Jornadas de Estudios Económicos Canarios La Pesca en Canarias. Universidad de La Laguna-Banco de Bilbao, 81-96.
- −(1984). “La antropología de la pesca: Problemas, teorías y conceptos.” Actas del Coloquio de Etnografía Marítima, Santiago de Compostela.
- −(1985). “La pesca artesanal en Canarias: La Restinga (El Hierro)”, en VV.AA. (eds.) Actas del II Congreso de Antropología. Madrid, 336-343.
- −(1987). Estrategias económicas en la pesca artesanal canaria. Santiago de Compostela.
- −(1988). “La antropología de la pesca: Problemas, teorías y conceptos.” Revista Canaria de Filosofía y Ciencia Social, 2: 11-33.
- −(1989). “Estrategias económicas en la pesca artesanal canaria”, en VV.AA. (eds.), Jornadas de Economía y Sociología de las comunidades pesqueras. Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, 495-510.
- −(1990). “'Pescar en grupo': De los azares ambientales a los factores institucionales (La Restinga, El Hierro)”. Eres (Serie de Antropología), 2:39-60.
- −(1997). La identidad herreña. Centro de la Cultura Popular Canaria-Cabildo de El Hierro.
- −(1999). “Pescadores e identidade”. En Galicia fai dos mil anos: O feito diferencial galego. Museo do Pobo Galego, 157-176.
- −(2002). “Espacio dado, espacio imaginado: en torno a la globalización y las identidades pesqueras”, en Morales Padrón, F. (ed.) XIV Coloquio de Historia Canario-Americana. Cabildo de Gran Canaria, 184-205.
- −(2003). Sobre las culturas de la mar: prácticas y saberes de los pescadores de La Restinga. El Pajar: Cuaderno de Etnografía Canaria, 15: 108-117.
- IUCN (1994). Guidelines for Protected Area Management Categories. CNPPA wit the assistance for WCMC, IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
- González Ramallal, Manuel E.; De la Cruz, Raquel. (2011). “A model of MPAs? The cases of Lira and La Restinga marine reserves of fishing interest (MRFI).” Mare Conference: People and the Sea VI: Bridging Science and Policy for Sustainable Coasts and Sea. Ámsterdam, 6-11 July 2011.
- Gutiérrez Castillo, Víctor L. (2003). “Análisis histórico-jurídico de la isla andaluza de Alborán.” Revista electrónica de estudios internacionales, REEI, 6 Ágora.
- Hogg, Katie; Semitiel-García, Marina; Noguera-Méndez, Pedro; et al. (2021). “A governance analysis of Cabo de Palos-Islas Hormigas and Cabo de Gata-Níjar Marine Protected Areas, Spain.” Marine Policy, 127, 102944. doi: https://doi.org/10.1016/j.marpol.2017.10.035
- Jacques, Peter. 2006. Globalization and the World Ocean. Globalization and the Environment Series. Lanham, MD: Alta Mira Press.
- Jentoft, Svein; Chuenpagdee, Ratana (2009). “Fisheries and coastal governance as a wicked problem”. Marine Policy, 33 (4): 553-560 doi: https://doi.org/10.1016/j.marpol.2008.12.002
- Jentoft, Svein; Pascual-Fernández, José J.; De la Cruz Modino, Raquel; et al. (2012). “What Stakeholders Think About Marine Protected Areas: Case Studies from Spain”. Human Ecology, 40(2): 185-197 doi: https://doi.org/10.1007/s10745-012-9459-6
- Kelman, Ian (2020). “Islands of vulnerability and resilience: manufactured stereotypes?” Area, 52 (1): 6-13 doi: https://doi.org/10.1111/area.12457
- Kelleher, Graeme (1999). Guidelines for Marine Protected Areas. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
- Kooiman, Jan (2003). Governing as governance. Londres: Sage.
- Kooiman, Jan; Bavinck, Marteen (2005). “The Governance Perspective”, en Jan Kooiman, Maarten Bavinck, Svein Jentoft y Roger Pullin (eds.). Fish for life: interactive governance for fisheries. Amsterdam University Press, Mare Series, 11-24.
- Marin, Andrés; Bodin, Orjan; Gelcich, Stefan; et al. (2015). “Social capital in post-disaster recovery trajectories: Insights from a longitudinal study of tsunami-impacted small-scale fisher organizations in Chile”. Global Environmental Change-Human and Policy Dimensions, 35: 450-462. doi: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2015.09.020
- Mikalsen, Knut, H.; Jentoft, Svein (2001) “From user-groups to stakeholders? The public interest in fisheries management”. Marine Policy, 25(4): 281-292. doi: https://doi.org/10.1016/S0308-597X(01)00015-X
- Pascual Fernández, José J. (1991). Entre el mar y la tierra: los pescadores artesanales canarios. Edita Interinsular Canaria.
- Pascual Fernández, José J.; Alegret, Juan L. (2003). Estado actual de la antropología de la pesca en España. Edita Càtedra d’Estudis Marítims (Universitat de Girona i Ajuntament de Palamós) i Museu de la Pesca.
- Pascual Fernández, José. J.; Chinea Mederos, Inés; De la Cruz Modino, Raquel (2015). “Marine Protected Areas, Small-Scale Commercial Versus Recreational Fishers: Governability Challenges in the Canary Islands, Spain”. En Svein Jentoft y Ratana Chuenpagdee (eds.) Interactive governance for small-scale fisheries: Global reflections Springer: 397-412.
- Rashid, M. Vera Caine; Goez, Helly (2015). “The Encounters and Challenges of Ethnography as a Methodology in Health Research”. International Journal of Qualitative Methods, 14(5): 1-16. doi: https://doi.org/10.1177/160940691562142
- Suárez de Vivero, Juan L.; Rodríguez, Juan C.; Florido del Corral, D. (2008a). “The Paradox of Public Participation in Fisheries Governance. the Rising Number of Actors and the Devolution Process.” Marine Policy, 32(3): 319-325. doi: https://doi.org/10.1016/j.marpol.2007.06.005
- −(2008b). “La Gestión Pesquera y el Paradigma de la Gobernanza”, en González Laxe, F. (Coord.) Lecciones de Economía Pesquera. A Coruña, Netbiblo, 3-27.
- Vendrell Simón, Begoña; De la Cruz Modino, Raquel (2011). “La Pequeña África: conflicto y resoluciones sobre los usos del espacio natural de L ́Estartit. Caída y renacer de la Cofradía”. Congreso Internacional de Antropología de la Federación de Asociaciones de Antropología del Estado Español: Lugares, tiempos, memorias, la antropología ibérica en el siglo XXI, León, 6-9 de septiembre de 2011.